Kalbin sol kısmından çıkan ve vücuda akciğerlerce temizlenmiş kanın ulaştırması görevini üstlenen, yetişkin bir birey vücuduna dakikada 5LT kan pompalanmasını sağlayan damar, büyük aort damarı olarak adlandırılır. Damar, 4 ana bölümden oluşur. Aort damarı yırtılması, kişiye belirti gösterirken kalbe olan uzaklığa göre belirtilerin daha sert ya da daha katlanılabilir olması muhtemeldir. Yaş ve yüksek tansiyon faktörü, büyük aort damarı ameliyatları için asıl başlıca sebeplerdir. Bazı genetik faktörler, tüberküloz gibi damar sertliğine yol açan hastalıklar ya da enfeksiyon da aort anevrizması nedenleri arasında gösterilebilir.
Cerrahi operasyonlar arasında eskiden en korkulan ameliyatlar grubunda görülse ve pek çok komplikasyon riski doğursa da günümüz şartlarında aort damarı ameliyatları nispeten daha kolaydır. Elbette bu kolaylık, cerrahi tıptaki gelişmelerden kaynaklıdır. Açık ameliyatların başarı oranı ve nispeten daha müdahale edilebilir oluşunun yanında kapalı ameliyat teknikleriyle kişinin iyileşme süreci hızlandırılabilir.
Büyük Aort Damarı Ameliyatı Nedir?
Aort sınırları içinde, genelde karın kısmı olmak üzere bazen göğüs bölümünde anevrizma gelişebilir. Anevrizma, damarda kalıcı balon oluşturma ya da genişleme bulgusu saptanmasına verilen tıbbi isimdir. Bahsedilen sorun henüz gelişim sürecindeyken hasta pek şikayetçi değildir, aort anevrizması tedavisi gerektiği, muhtemelen başka bir amaçla çekilecek olan BT, manyetik rezonans, anjiografi gibi bir olguyla saptanacaktır. Ortalama 5,5CM ve üzerinde seyreden bir anevrizmanın yırtılması, hastanın kaybına yol açacaktır. Dolayısıyla tespit edilmesinin hemen ardından tedavi sürecine geçilmesi bir zorunluluktur. Büyük aort damarı ameliyatı, genelde açık tip ameliyat ile sağlanır. Gelişen mikro cerrahi yöntemle son zamanlarda kapalı cerrahi işlemlerle aort damarı ameliyatları da tıbbın kullanımında yaygın yer tutar.
Büyük aort damarı ameliyatları yapan doktorlar hastanın durumu ve anevrizma şikayetlerinin boyutuna göre kesi yöntemi ya da direkt açık kalp ameliyatı şeklinde bir tedavi uygulamayı tercih ederler. Yırtılan bölgeye suni bir damar yerleştirmesi sağlanarak kişi, bu ameliyatların sonunda sağlığına kavuşturulmaya çalışılacaktır. Oluşan anevrizmanın erken fark edilmesi halinde tedavi daha kolay sürecekken, patlama halinde daha zor bir cerrahi işlem süreci izlenebilir. Damarın karın bölgesindeki kısmında oluşan anevrizmaların hasta tarafından hissedilmesi ve hekime danışılması kolay değildir, o bölgede anevrizma gayet sinsice gelişim sürdürür. Ancak özellikle kalbe nispeten daha yakın bölgelerde, bazı belirtilerle kendini gösterecektir:
- Sırt ağrısı
- Göğüs sıkışması
- Öksürük ve nefes darlığı
- Batma hissi ve kalp atışlarının kişinin kulağından duyuyor gibi hissetmesi.
Bu tür şüphelerde zaman geçirmeden hekime gidilmesi, kesi yöntemiyle aort damarı ameliyatı şansını arttırır. Yani hastanın iyileşme sürecinde büyük oranda zaman kazanılacaktır.
Büyük Aort Damarı Ameliyatları Hangi Alan Bakıyor?
Aort anevrizması ölüm riski yüksek bir kalp ve damar hastalığıdır. Vücudun en önemli temiz kan ulaştırıcısı olan büyük aort içinde yaşanan problemlerin tümü, kardiyologlar, yani kalp ve damar cerrahisi uzmanları tarafından tedavi edilebilir. Doktorlar, kalp ve damar hastalıklarının tümünde tanı ve tedavi uygulamalarında yetkin olduklarından, şikayetleriniz halinde size ameliyat süreci ve yapılışı hakkında detaylı bilgilendirme yapacaklardır. Anevrizmanın vücudun neresinde bulunduğu ve boyutu, doktorunuzun ne tür bir cerrahi yöntem kullanarak tedaviye başlayacağı konusunda belirleyici etkendir. Ameliyatta kullanılan teknikler de iyileşme ve ameliyat sonrası yaşam sürecinizde önemli bir yer tuttuğundan, süreci yönetirken hızlı bir karar vermenizde yarar vardır.
Büyük Aort Damarı Ameliyatları Nasıl Yapılır?
Eğer aort damarı anevrizması kol ve bacak bölgesi gibi bir yerdeyse, lokal uyuşturmayla basit bir ameliyat tercih edilir. Ancak kalbe daha yakın bir yerdeyse ya da direkt kalpteyse, tedavi kesinlikle genel anestezi ile yapılacaktır.
Hastanın bir gece öncesinden aç bırakılması gerekir. Bunun yanında risk taşıyan bir ameliyat söz konusu olduğundan, büyük aort damarı ameliyatları öncesinde birkaç ünite kanın hazır edilmesi de gerekir.
Yakın dokulardan dikkatle ayrılan anevrizma bölgesi, doktorun tercih ettiği cerrahi tedavi yöntemiyle temizlenecektir. Bu işlem sırasında, önceden tespit edilen başlangıç ve bitiş noktasına, kan akışını durduracak pensler yerleştirilir. Bu şekilde açılan anevrizmanın içi kan ve pıhtıdan arındırılır. Anevrizmanın bittiği ve başladığı yerlerden yapay bir damar dikilerek sabitlemesi yapılır. Bu damarın dikimi sonrasında pensler çıkarılır, kan akışı sağlanır. Dikim sonunda kanamanın bir süre devam etmesi olağan bir durumdur, kanama durana kadar hasta kapatılmaz. Eğer anevrizma kol ya da bacak gibi mikro cerrahi kullanılarak halledilecek bir bölgedeyse, yapay damar yerine, bacaktan damar örneğinin anevrizmaya ek yapılmasıyla bu tedavi sonuçlandırılabilir.
Damarda gelişen anevrizma fark edilip tedaviye alınmazsa, patlayarak kişinin ölümüne yol açabilir. Bu nedenle fark edildiği anda gecikmeden büyük aort damarı ameliyatları ile önlem alınması şarttır.
Büyük Aort Damarı Ameliyatı Risk Oranı
Hastanın tıbbi geçmişi, yaşı, kronik rahatsızlıkları ve aortta oluşan anevrizmanın durumu, ameliyatın risk oranının ana belirleyicileri arasında sayılır. Bildiğiniz gibi boyutu fark etmeksizin cerrahi işlemlerin hemen hepsinde risk görülür. Aort ameliyatı riski direkt kalp ile bağlantılı olduğundan, normal operasyonlara göre daha büyüktür. Şu tür risklere operasyonda rastlanabilir:
- Solunum problemleri
- İnme
- Anestezi konulu reaksiyonlar
- Enfeksiyon
- Kalp taşikardisi
- Ölüm
- Felç
- Damar tıkanıklıklarının devamı
- Anlık pıhtı oluşumu
Hastanın tıbbi geçmiş süreci incelenerek ve tüm tetkikleri zamanlı bir şekilde yapılarak ameliyat planlandıysa, genel ölüm riskinin %3 ila %5 dolaylarında seyrettiği söylenebilir. Ancak tedavi esnasında tetkik grafikleriniz ve kronik rahatsızlıklarınız daha belirleyici rol oynayarak bireysel risk seviyeniz hakkında doktorunuzu aydınlatacaktır. Ön hazırlığı yapılmış ve planlı ameliyatlar, acil büyük aort damarı ameliyatları ile karşılaştırılırsa daha başarılı ve daha az riskli olacaktır. Hastalardan, DVT riskinin önlenmesi adına ameliyatın hemen akabinde yürüyüş yapmaları, mümkün olan en kısa süre içinde istenecektir.
Büyük Aort Damarı Ameliyatı Sonrası Süreç
Kesi yöntemiyle aort damarı ameliyatları yapılırsa, hastanın ayağa kalkma ve olağan yaşamsal faaliyetlerini sürdürme süreci çok daha hızlı olacaktır. Ancak klasik, açık aort damarı ameliyatı konu olduğunda, çağın tıp teknolojisine göre bu gerçekten kalbe yakın bölgeler için kullanılıyor, hastanın rutinine dönmesi için belirli bir zaman geçmesi zorunlu bir hal alır.
Anevrizmanın karın bölgesinde olması, çoğu hastada ilerleyen zamanlarda karın fıtığı ya da karında bir bölgede şişlik oluşmasıyla sonuçlanabilir. Ameliyattan oldukça kısa bir zaman sonra hastanın ayağa kalkmış olması bu bağlamda çok önemlidir. Eğer buna rağmen bulgu saptanırsa, karın fıtığı için yeniden bir operasyon gerçekleştirilebilir. Anevrizma şikayeti yaşayan hastaların büyük oranı, belirli bir yaşın üstündeki bireylerdir ve bu rahatsızlığın beraberinde tansiyon, kolesterol benzeri hastalıklar da kişide varlığını sürdürür. Bu nedenle ameliyat sonrası süreçte dikilen yapay damarın sağlıklı bir şekilde korunması adına doktorun önerileri aksatılmamalıdır.
Özellikle açık ameliyatla damarın müdahalesi gerçekleştirilen hastaların alkol ve sigara almaları kesinlikle yasaktır. Kalbi ağır derecede yoran etkinliklerde bulunmaları ön görülmez. Ameliyat sonrası hasta kendi gereksinmelerini kendisi halledebilir. Büyük aort damarı ameliyatı iyileşme süresi hastaların durumları ve anevrizmanın konumlandığı bölgeye göre 2 ay ile 6 ay dolaylarında bir aralığa yayılacaktır. Bu sürecin çok uzun bir bölümünde doktor, hastasını evde takip eder.
Kaynakça:
https://www.nhs.uk/conditions/abdominal-aortic-aneurysm/treatment
{{translate('Yorumlar')}} ({{yorumsayisi}})