Koroner arter hastalığı, kalbe giden ya da kalpten çıkan damarların, rutin hayatta maruz kalınan bazı etmenlerle tıkanması, tamamen kapanması ya da işlevini göremeyecek hale gelmesidir. Bu tür bir durumda, koroner By-Pass ameliyatı ile kalbin düzenli ritminin devam etmesine katkı sağlanacaktır.
Koroner arter ifadesini tıp dilinden gündeliğe, kalbin beslendiği, akciğer ile kalp arasında kan alışverişini sağlayan atardamar olarak çevirebiliriz. By-Pass kelimesinin kelime anlamı olarak köprü oluşturma, köprüleme demek olduğunu biliyoruz. Bir bakıma bu ameliyatın, kalbin akciğerle bağlantıda olduğu damarın tıkanması halinde, damar içinde kalbe giden bir köprü geçişi sağlamak adına yapıldığından söz edebiliriz. Köprü edilecek olan damar yapay değil, hastanın kendi vücudundan alınan bir damar olmalıdır. Damarın değiştirilmesi değil, tıkalı yerin ardına yeni damarın yerleştirilmesi olarak bu durumu anlatabiliriz.
Eğer hastaya koroner By-Pass ameliyatı yapılmazsa, tıkanıklık sebebiyle oksijenli kanın aktif dolaşamaması, kalp kasında hücresel kayıplar ve doku deformasyonuna, tüm bunların etkisiyle de hastada ani gelişebilecek kalp krizine zemin hazırlar.
Koroner By-Pass Ameliyatı Nedir?
Kalbin vücutla bağlantısını kuran, temiz kanın vücutta dolanması için kalpten ayrıldıkça dallanarak tüm vücudun turunu atan damar, aort damarı olarak nitelendirilir. Koroner By-Pass ameliyatı konu edinilen damarın salt kalbe en yakın olan kısımlarını ilgi alanına alır. Kalbin bitiminde çapı 3CM olan koroner arterler, 2 tanedir. Kalbin beslendiği ve kan akışının en güçlü olduğu bölge de bu 2 arterin olduğu bölgedir.
Farklı sebeplerle koroner arterlerde daralma ya da tıkanma oluşması, kalbin işlevlerini yeteri kadar yerine getirememesine zemin hazırlar. Bu, hastanın göğüs sıkışması ve kalp krizi benzeri şikayetler yaşaması anlamına gelir. Anjiyografi yöntemiyle durum saptandıktan sonra, stent ya da balon atma işe yaramayacak durumdaysa, doktor koroner By-Pass ameliyatı ile durumu kurtarmayı tercih eder.
Koroner By-Pass ameliyatı kalbi besleyen damarların hepsinde belirli oranda tıkanma varsa ya da sol ana koroner arterde daralma gibi bir durum görülüyorsa denenecektir. Bunun dışında birkaç kez stent ile durumun kurtarılmasına rağmen damarın yine tıkanma göstermesi sonucunda bu ameliyata başvurulabilir. Erken yaşta ameliyat edilmiş olması ya da köprü eklemesinin ardından da tıkanma gösterme durumunda By-Pass işlemi yinelenecektir.
Koroner By-Pass Ameliyatı Hangi Alan Bakıyor?
Kardiyoloji ve kalp ve damar cerrahisi, koroner By-Pass başta olmak üzere tüm kalp rahatsızlıklarına ve kalp damarı hastalıklarına müdahale edebilir. Çeşitli kalp görüntüleme stilleriyle ameliyatlar öncesinde yol haritası çizen kardiyologlar, Koroner By-Pass ameliyatı riski oluşturabilecek durumları önceden saptamaya da çalışacaklardır. Ancak hissedilen her belirti kalp için hangi hastalığınız olduğuna tanı koymada yeterli değildir. Kalbinizde olağanın dışında gelen her durumda, bir kardiyoloji uzmanına danışmanız gerekir.
Koroner By-Pass Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Genellikle köprü edilecek olan damar için hasta vücudundaki kol atardamarı, bacak toplardamarı ya da sol göğüs atardamarı tercih edilir. Bu damarlardan kaynaklı bir vücutsal fonksiyon yaşanmadığından kullanılması daha uygundur, ancak göğüs damarı aslında By-Pass ameliyatı için en ideal damardır.
Eskiden beri kalp durdurulup, göğüs ikiye ayrılarak yapılan ameliyatlarda, kalbin durur pozisyondaki geçen süresinde akciğer makinesinin aslında hasta vücudu açısından zararları olduğu keşfedildi. Günümüzde koroner By-Pass tedavisi koltukaltı kullanılarak daha minik bir kesiyle ve kalp çalışırken yapılmaya başlandı. Bu geliştirilen tıbbî yöntem sayesinde, hasta kayıpları azalmış oldu ve ameliyat içi komplikasyon durumlarında da ciddi bir düşüş gözlemlenir hale geldi.
Koroner By-Pass ameliyat süreci için şu adımlar izlenir:
- Hasta ameliyat öncesinde görüntülemelerden geçirilir ve kalp, akciğer ve bağlantılı tüm organlarda yaşanabilecek potansiyel sorunlar önceden saptanır.
- Ameliyat öncesinde birkaç ünite kan hazır edilir
- Sağ koltukaltında bir kesi ile hasta içine girilir
- Tıkanıklığın ilerisine köprü edilecek göğüs atardamarı eklenir, pıhtı olmamasına özen gösterilir ve kesi kapatılır.
- Ameliyat çalışan kalpte yapılıyorsa en fazla 6 saat sürebilir. Anlık komplikasyon oluşmaması adına hasta solunum cihazından ayrılmadan yoğun bakım ünitesinde tutulur.
- Bacak toplardamarı tıkanmaya daha elverişlidir. Bu nedenle göğüs damarı tercih edilmesi daha muhtemel olacaktır.
Ameliyat içinde elbette daha teknik durumlar olacaktır, her hastanın anatomisine göre farklı olan bu durumlar doktorunuzca görüntülemeler esnasında saptanabilir.
Koroner By-Pass Ameliyatı Riski
Son zamanlarda gelişen bir yöntem olarak çalışan kalpte koroner By-Pass ameliyatı, ölüm riskini mümkün olduğu kadar az seviyelere indirmiştir. Yine de şu tür durumlarda ameliyat içinde komplikasyon riski olması muhtemeldir:
- Hastanın geçmişte kalp krizi geçirip geçirmediği, geçirdiyse sayısı.
- Kalbin kasılma gücü
- Hastanın diğer kronik hastalıkları ve yaşı
- Herhangi bir organ yetmezliği olup olmaması.
- KOAH, şeker ya da böbrek yetmezliği
- Koroner arterlerin, özellikle ekleme yapılacak olan damarın çok ince olması.
Tüm bu riskler aslında hastanın tıbbî öyküsüne göre şekillenecektir. Dolayısıyla ameliyat öncesi doktorunuz sizinle koroner By-Pass ameliyatı riskleri hakkında detaylıca konuşacaktır. Ancak hasta için her ne olursa olsun en büyük risk, geçmişte geçirilen kalp krizi durumlarıdır.
Koroner By-Pass Ameliyatı İyileşme Süreci
Solunum cihazından çıkarılması ve yoğun bakımdan odaya alınması bazı hastalarda 3 gün bazılarında biraz daha uzun sürebilir. Odada ortalama 1 hafta kadar doktor kontrolünde tutulan hasta, solunum cihazında bronşlarına dolan sıvıyı atmak adına fizyoterapist desteği alabilir. Hastaneden çıkışı yapılan hasta 1 hafta 10 gün gibi bir süre sonra kontrole çağrılacaktır. Evde bakım sürecinde kesinlikle yatağa bağlı kalınmamalıdır. Normal hayata dönmeye başlama süreci en erken 30 gün sonra beklenir. Hastanın diğer hastalıkları, yaşı, yaşayış stili göz önüne alınarak iyileşmenin 6 aya kadar uzaması olağandır.
Kalp ameliyatları, özellikle de koroner By-Pass ameliyatı sonrası psikolojik değişkenlikler ve gelgit yaşanması normaldir. Hasta olduğundan başka biri gibi davranarak ailesine farklı bir duygu durum değişimi yaşatabilir. Bu nedenle tedavi sonrası travma oluşturmaması adına psikolog desteği alınması yerinde olacaktır.
Araç kullanma ve işe başlama için tavsiye edilen azami süre 6 ay geçmesi yönündedir. Travma sonrası sürecin rahat atlatılması ve bu durumla yaşamaya alışılması adına rehabilitasyon süreci faydalı olabilir.
Koroner By-Pass Ameliyatı Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?
İşin ciddiyetini algılayana kadar hasta yakını da doktor da yaşam stilini değiştirmesi adına hastaya ne tavsiye ederse etsin, pek aşırı dikkate alınmaz. Ancak ameliyatın ardından durumun ciddiyeti tüm psikolojik etkileriyle hastanın yüzleştiği, kabullenmesi gereken bir durum halini almıştır. Ameliyat sonrası yeni yaşam stilinizde bunlara dikkat etmeniz gerekir:
- Alkol ve sigara, uyuşturucu, asla kullanılmamalıdır.
- Kalp atışını değiştiren aşırı duygulardan ve yoğun tempo spordan kaçınılmalıdır.
- Vücudun tüm kaslarının orantılı hareket etmesini sağlayan yüzme veya hafif egzersizler tercih edilebilir.
- CHECK-UP ve diğer kardiyoloji kontrolleri asla ihmal edilmemelidir.
- Beslenme rutininde kızarmış yağ, ağır hayvansal besinler aşırı tuz gibi mideyi ve vücudu yoran beslenme tarzına gidilmemelidir.
- İlaçlar doktorun önerdiği şekilde kullanılmalı, aksatılmamalıdır.
- Uyku düzenine önem verilmelidir.
- Çalışırken toz ve tıkanıklık hissi verebilecek maddeler, ağır kimyasal boyalar ameliyat sonrası için uygun değildir.
Her ne kadar en kurtarıcı yöntem olarak bilinse de koroner By-Pass ameliyatı dikkat edilmesi gerekenler açısından oldukça uzun ve komplike bir listeye sahiptir. Yeniden bir ameliyata gerek duyulmaması ya da eklenen köprünün gerektiği gibi çalışmasına destek olmak için, doktorunuzun her söylediğine harfiyen uymanızda fayda vardır.
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/coronary-bypass-surgery/about/pac-20384589
{{translate('Yorumlar')}} ({{yorumsayisi}})